Ζαν Επστάιν (1897-1953) Jean Epstein

Γάλλος σκηνοθέτης, θεωρητικός του κινηματογράφου, κριτικός λογοτεχνίας και μυθιστοριογράφος. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1920 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1940 σκηνοθέτησε τριάντα έξι ταινίες. Σημαντική μορφή του γαλλικού κινηματογράφου, συνδέεται κυρίως με τη γαλλική αβάν-γκαρντ.

Ο Επστάιν γεννήθηκε στη Βαρσοβία (τότε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας) στις 25 Μαρτίου 1897 από Γάλλο-Εβραίο πατέρα και Πολωνίδα μητέρα. Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1908, η οικογένεια μετεγκαταστάθηκε στην Ελβετία, όπου ο Επστάιν παρέμεινε μέχρι την εισαγωγή του στην ιατρική σχολή στο Πανεπιστήμιο της Λυών στη Γαλλία. Στη Λυών εργάστηκε ως γραμματέας και μεταφραστής του Ωγκύστ Λυμιέρ, που θεωρείται ένας από τους ιδρυτές του κινηματογράφου.
Ο Επστάιν άρχισε να σκηνοθετεί δικές του ταινίες το 1922 με πρώτη το Παστέρ, μια βιογραφία του Λουί Παστέρ που γύρισε σε συνεργασία με τον Ζαν Μπενουά-Λεβί, και στη συνέχεια το Κόκκινο πανδοχείο και Πιστή καρδιά (και οι δύο το 1923), όπου δοκίμασε τις θεωρίες του πάνω στην φωτογένεια της κίνησης» συμμετέχοντας στο κίνημα του γαλλικού ιμπρεσιονιστικού κινηματογράφου. 

Ο σκηνοθέτης Λουί Μπουνιουέλ εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη στις ταινίες Mauprat (1926) και Η πτώση του οίκου των Άσερ (1928), μια ποιητική μεταφορά του μυθιστορήματος του Έντγκαρ Άλλαν Πόε.
Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας Πιστή καρδιά, ο Επστάιν επέλεξε να κινηματογραφήσει μια απλή ιστορία έρωτα και βίας «για να κερδίσει την εμπιστοσύνη εκείνων, ακόμα τόσο πολυάριθμων, που πιστεύουν ότι μόνο το χαμηλό μελόδραμα μπορεί να ενδιαφέρει το κοινό», και επίσης με την ελπίδα δημιουργίας ενός μελοδράματος «από το οποίο να έχουν αφαιρεθεί όλες οι συμβάσεις που συνήθως συνδέονται με το είδος, τόσο απλό, που μπορεί να προσεγγίσει την ευγένεια της τραγωδίας ».

Από την έλευση του ηχητικού κινηματογράφου το 1929, με δυσκολία προσαρμόστηκε στις ηχητικές ταινίες. Έκανε αρκετές ταινίες-ντοκυμαντέρ για τη Βρετάνη. Μεταξύ αυτών το Finis Terræ (Το τέλος της Γης, 1929) που γυρίστηκε στο νησί Ουεσάν, Mor vran (Η θάλασσα των κοράκων, 1931, στα βρετονικά) στο νησί Σεν, το Χρυσάφι των θαλασσών (1932) γυρίστηκε στο νησί Εντίκ, ο Κυρίαρχος της θύελλας (1947) γυρίστηκε στο Μπελ-Ιλ-αν-Μερ. Το Τραγούδι της Αρμορικής (1934) είναι γνωστό ως η πρώτη ταινία στα βρετονικά.
Τη δεκαετία του 1930, ο Επστάιν έκανε κυρίως ταινίες ντοκιμαντέρ. Κατά τη διάρκεια της κατοχής της Γαλλίας από τους Γερμανούς, δεν του επιτράπηκε να εργαστεί σε κανένα στούντιο και φυλακίσθηκε από τη Γκεστάπο λόγω της εβραϊκής του καταγωγής αλλά κατάφερε να γλυτώσει την απέλαση.
Ο Επστάιν πέθανε στις 2 Απριλίου 1953.
Τον Αύγουστο του 2005, οι ταινίες του Ο καθρέπτης με τις τρεις όψεις (1927) και ο Κυρίαρχος της θύελλας (1947) αποκαταστάθηκαν και κυκλοφόρησαν ξανά στη συλλογή DVD Avant-Garde: Experimental Cinema της δεκαετίας του 1920 και του 1930.

Ο Επστάιν υπήρξε ένας από τους βασικούς θεωρητικούς της αβάν-γκαρντ. Έγραψε αρκετά βιβλία με θέμα την αισθητική του κινηματογράφου: 

-Καλημέρα σινεμά (Bonjour, cinéma, 1921), 

-Ο κινηματογράφος ιδωμένος από την Έτνα (Le Cinématographe vu de l'Etna,1926), 

-Η νοημοσύνη μιας μηχανής (L'Intelligence d'une machine, 1946)

- Ο κινηματογράφος του διαβόλου (Le Cinéma du diable, 1947) 

και το κυριότερο Το πνεύμα του κινηματογράφου (Esprit de cinéma) που δημοσιεύθηκε μετά το θάνατό του, το 1955.

Τα δύο μυθιστορήματά του διαδραματίζονται στα νησιά της Βρετάνης: Το Χρυσάφι των θαλασσών στο Ουεσάν και Les Recteurs et la sirène στο νησί Σεν. 

Φιλμογραφία

1. Pasteur (Παστέρ,1922, σε συνεργασία με τον Ζαν Μπενουά-Λεβί)
2. Les Vendanges (1922)
3. La Montagne infidèle (1923)
4. Cœur fidèle (Πιστή καρδιά) (1923)
5. L'Auberge rouge (Το Κόκκινο πανδοχείο)(1923)
6. Le Lion des Mogols (1924)
7. La Goutte de sang (1924)
8. The Beauty from Nivernais (Η ωραία Νιβερνέζα, 1924)
9. L'Affiche (Η αφίσα,1924)
10. Le Double Amour (1925)
11. Les Aventures de Robert Macaire (1925)
12. Mauprat (1926)
13. Au pays de G. Sand (1926)
14. Six et demi onze (1927)
15. La Glace à trois faces (Ο καθρέπτης με τις τρεις όψεις, 1927)
16. La Chute de la maison Usher (Η πτώση του οίκου των Άσερ) (1928)
17. Finis Terræ (Το τέλος της Γης, 1929)
18. Sa tête (1929)
19. Le Pas de la mule (1930)
20. Notre-Dame de Paris (1931)
21. Mor vran (1931)
22. L'Or des mers (το Χρυσάφι των θαλασσών ,1932)
23. L'Homme à l'Hispano (1933)
24. La Châtelaine du Liban (1934)
25. Chanson d'Armor (Τραγούδι της Αρμορικής,1934)
26. La Vie d'un grand journal (1934)
27. Cuor di vagabondo (1936)
28. La Bourgogne (1936)
29. La Bretagne (1936)
30. Vive la vie (1937)
31. La Femme du bout du monde (1937)
32. Les Bâtisseurs (1938)
33. Eau vive (1938)
34. La Relève (1938)
35. Artères de France (1939)
36. Le Tempestaire (Ο κυρίαρχος της θύελλας, 1947)
37. Les Feux de la mer (1948)

Πηγή: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια 

Tournage des Feux de la Mer, Jean Epstein, 1948