Μαγικός Ρεαλισμός της Νατάσσας Λούπου
της Νατάσσας Λούπου
Θα έχετε σίγουρα ακούσει ξανά τον όρο Μαγικός ρεαλισμός, αφού πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό κίνημα για την ιστορία της τέχνης στον εικοστό αλλά και στον εικοστό πρώτο αιώνα. Πρόκειται για ένα λογοτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε στις αρχές του εικοστού αιώνα (αφού είχε προηγηθεί το επαναστατικό κίνημα του υπερρεαλισμού και είχαν σπάσει τα στερεότυπα), και άνθισε στα μέσα του αιώνα. Το κυριότερο χαρακτηριστικό του κινήματος είναι το “πάντρεμα” του ρεαλιστικού στοιχείου με αυτό του φανταστικού.
Ο Μαγικός ρεαλισμός έχει τις ρίζες του στη Λατινική Αμερική, όμως ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από έναν Γερμανό κριτικό τέχνης, τον Φραντς Ροχ , ο οποίος τον χρησιμοποίησε για να περιγράψει έναν πίνακα που απεικόνιζε μία πραγματικότητα αλλοιωμένη, και έφτασε στην ισπανική γλώσσα το 1925 με την μετάφραση του βιβλίου Realismo mágico (Revista de Occidente, 1925). Ο συγγραφέας, Αρτούρο Ουσλάρ Πιέτρι υιοθέτησε τον όρο και τον συσχέτισε, για πρώτη φορά, με τη λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία.
Τα πρώτα μυθιστορήματα με την τεχνική γραφής του μαγικού ρεαλισμού εμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’40. Σημαντικό και αντιπροσωπευτικό βιβλίο του είδους, είναι του συγγραφέα Μιγκέλ Άνγκελ Αστούριας από τη Γουατελάμα ” Άνθρωποι από καλαμπόκι”(Hombres de maíz ) που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1949. Άλλοι συγγραφείς που χρησιμοποίησαν την αφηγηματική τέχνη του μαγικού ρεαλισμού στα έργα τους είναι ο Αργεντινός Ερνέστο Σάμπατο, ο Μεξικανός Κάρλος Φουέντες, ο Περουβιανός Μάριο Βάργκας Λιόσα, ο Γαλλο-Αργεντινός Αδόλφο Μπιόι Κασάρες, η Χιλιανή Μαρία Λουίζα Μπομπάλ και φυσικά ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες του εικοστού αιώνα, ο Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο οποίος έγραψε, εκτός από ποιήματα και δοκίμια, εξαιρετικά διηγήματα με έντονο το στοιχείο του φανταστικού.
Το 1967 ο Μαγικός ρεαλισμός απογειώνεται, όταν ο Κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες γράφει το βιβλίο Εκατό χρόνια μοναξιάς. Ο Μάρκες είναι ο κυριότερος εκπρόσωπος του μαγικού ρεαλισμού, ενώ το 1982 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Με βάση το σκεπτικό της απόφασης, ο Μάρκες τιμήθηκε με το βραβείο «για τα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του, στα οποία το φανταστικό και το πραγματικό συνδυάζονται σε έναν πλούσιο κόσμο φαντασίας, αντανακλώντας τη ζωή και τις συγκρούσεις μιας ηπείρου»
Ο Μαγικός ρεαλισμός είναι το λογοτεχνικό κίνημα, το οποίο εντάσσει αρμονικά το μεταφυσικό και το ανεξήγητο μέσα στην πραγματικότητα. Το μαγικό στοιχείο γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της πραγματικότητας καταρρίπτοντας έτσι τα όρια της κοινής λογικής. Στην τεχνική του, ο Μαγικός ρεαλισμός συνδυάζει ποικίλα λογοτεχνικά είδη. Η αφήγηση είναι πολυεπίπεδη χρονικά , η ταχύτητα του χρόνου είναι απροσδιόριστη, ενώ οι περιγραφικές λεπτομέρειες δημιουργούν έντονες εικόνες. Η ατμόσφαιρα είναι μυστηριώδης και μαγευτική, με φανταστικά, μυθικά πλάσματα να συνυπάρχουν με τους ήρωες. Οι ιστορίες τοποθετούνται σε περιβάλλον με σκληρά επίπεδα φτώχειας και κοινωνικής περιθωριοποίησης, Οι ήρωες αντιλαμβάνονται τα πλάσματα αυτά ως αληθινά, φυσιολογικά και αναπόσπαστα κομμάτια της πραγματικότητάς τους. Το ίδιο συμβαίνει φυσικά και με τον αναγνώστη, ο οποίος συνεπαίρνεται από τη μαγεία της αφήγησης, καταρρίπτοντας έτσι τα όρια της λογικής του.
Κινηματογράφος
Ο Μαγικός ρεαλισμός αποδόθηκε μοναδικά στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική αλλά και στον κινηματογράφο. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του κινήματος στο σινεμά, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ο βραβευμένος με Οscar Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, ο οποίος συνδυάζει με μοναδικό τρόπο το ρεαλιστικό στοιχείο με αυτό του φανταστικού. Στην ταινία του “ο Λαβύρινθος του Πάνα”, η μικρή Οφέλια δραπετεύει από τη σκληρή πραγματικότητα του πολέμου και μπαίνει μέσα στο δικό της μαγικό παραμύθι. Το ίδιο συνέβη μερικά χρόνια αργότερα και στο “Shape of Water”, το οποίο κέρδισε και το Oscar καλύτερης ταινίας.
Ο Μαγικός ρεαλισμός είναι μια αντίδραση απέναντι στη σκληρή πραγματικότητα. Είναι επαναστατικός, αμφισβητεί και καταρρίπτει την εξουσία, καταγγέλει τις κοινωνικές αδικίες και αποδέχεται το αλλόκοτο ως μέρος της πραγματικής ζωής.
Με άλλα λόγια ο Μαγικός ρεαλισμός είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία, μια στάση ζωής.
Πηγή: Μαγικός ρεαλισμός, όταν η πραγματικότητα συναντά τη φαντασία | Βιβλίο (maxmag.gr)