Μαν Ραίη (1890-1976) Man Ray
Ο Μαν Ραίη (Man Ray, 27 Αυγούστου 1890 - 18 Νοεμβρίου 1976) ήταν Αμερικανός καλλιτέχνης, γνωστός κυρίως για το φωτογραφικό του έργο και την ανάμιξή του στα κινήματα του ντανταϊσμού και του υπερρεαλισμού.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Emmanuel Rudzitsky και γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανίας στην Αμερική το 1890, ενώ μεγάλωσε στο Μπρούκλιν της Νέα Υόρκης. Την περίοδο 1910-1911 παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής αφού προηγουμένως έχει αρνηθεί μια υποτροφία για σπουδές στην αρχιτεκτονική. Το 1915 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής, στη Νέα Υόρκη γεγονός που αποτελεί επίσης την αφορμή ώστε να ασχοληθεί με τη φωτογραφία, καθώς φωτογραφίζει ο ίδιος τα έργα του για τη δημιουργία καταλόγου. Από εκείνη τη στιγμή, ο Μαν Ραίη αφοσιώνεται στο φωτογραφικό μέσο και οι πρώτες σημαντικές φωτογραφίες του παρουσιάζονται το 1918.
Παράλληλα, ο Μαν Ραίη μαζί με τον Μαρσέλ Ντυσάν, συμμετέχουν στην οργάνωση ενός ντανταϊστικού ρεύματος στην Αμερική, την ίδια εποχή που ο ντανταϊσμός σημειώνει άνθιση στην Ευρώπη. Ακολουθεί η έκδοση ενός μοναδικού τεύχους της επιθεώρησης New York Dada το 1920, ωστόσο ο ίδιος ο Μαν Ραίη αποφαίνεται πως το ρεύμα του ντανταϊσμού δεν είναι εφικτό να αναπτυχθεί στην Αμερική.
Το καλοκαίρι του 1921 εγκαταλείπει τις Ηνωμένες πολιτείες και εγκαθίσταται στο Παρίσι. Η περίοδος που ακολουθεί είναι ίσως η πιο δημιουργική για τον Μαν Ραίη, ο οποίος συνεχίζει να ασχολείται με τη φωτογραφία διαμορφώνοντας ένα ιδιαίτερο ύφος αλλά και μια προσωπική τεχνική. Πολύ σύντομα από την άφιξή του στη Γαλλία, χρησιμοποιεί τις αποκαλούμενες Ραιη-γραφίες (rayographies) φωτογραφίες που παράγονται τοποθετώντας αντικείμενα πάνω σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια και στη συνέχεια με έκθεσή τους σε φως. Η τεχνική αυτή στην πραγματικότητα ήταν ήδη γνωστή, ωστόσο ο Μαν Ραίη την υιοθέτησε για αμιγώς καλλιτεχνικούς σκοπούς.
Το 1925 συμμετέχει μαζί με τους Μαξ Ερνστ, Χουάν Μιρό, Πάμπλο Πικάσσο και Ζαν Αρπ στην πρώτη υπερρεαλιστική έκθεση που πραγματοποιείται στο Παρίσι.
Τη δεκαετία του 1930 ο Μαν Ραίη επινοεί μαζί με τη βοηθό του Lee Miller τη μέθοδο που καλείται solarization και ουσιαστικά αποτελεί το φαινόμενο Sabatier στη διαδικασία της φωτογραφικής εκτύπωσης.
Παράλληλα με τις υπερρεαλιστικές φωτογραφίες του, το έργο του Μαν Ραίη περιλαμβάνει και μια πληθώρα πορτρέτων, συμπεριλαμβανομένων και γνωστών καλλιτεχνών όπως του Ζαν Κοκτώ, του Ανρί Ματίς καθώς και των υπερρεαλιστών Αντρέ Μπρετόν, Τριστάν Τζαρά, Μαρσέλ Ντυσάν, Μαξ Ερνστ και άλλων.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του επέστρεψε στις Ηνωμένες πολιτείες όπου έζησε στην Καλιφόρνια. Πέθανε το 1976 στη Γαλλία.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
-----------------------------------------------------------------------------------
Man Ray | Ο πρωτοπόρος του σουρεαλισμού και του ντανταϊσμού
της Αντιγόνης Βασιλάκη
Ο Mαν Ραίη (Man Ray, 27 Αυγούστου 1890 - 18 Νοεμβρίου 1976) είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πρώτους και σημαντικότερους εκφραστές του υπερρεαλιστικού ρεύματος, στην φωτογραφία. Είναι επίσης γνωστός για την ανάμιξή του στα κινήματα του ντανταϊσμού και του υπερρεαλισμού. Το πραγματικό του όνομα είναι Emmanuel Rudzitsky και γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανίας στην Αμερική το 1890, ενώ μεγάλωσε στο Μπρούκλιν της Νέα Υόρκης.
Το 1910-1911 παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής αφού προηγουμένως έχει αρνηθεί μια υποτροφία για σπουδές στην αρχιτεκτονική. Το 1915 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής, στη Νέα Υόρκη. Το ραντεβού του με την φωτογραφία θα έρθει ίσως με τον πιο περίεργο τρόπο. Στα πλαίσια της έκθεσης εκείνης θα φωτογραφίσει τα έργα του για να φτιάξει κατάλογο. Γοητεύεται από τις δυνατότητες της φωτογραφίας και αφιερώνει, εν τέλει, μεγάλο μέρος της ζωής του σ' αυτήν. Το 1918 παρουσιάζονται οι πρώτες σημαντικές του φωτογραφίες.
Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, ο Ραίη δέχεται επιρροές από τον κυβισμό και τον εξπρεσιονισμό. Αρχικά θα εισάγει στις φωτογραφίες του την κίνηση, ενώ το 1920, ερχόμενος σε επαφή με τα κείμενα του Φρόιντ, θα αλλάξει ολόκληρη την κοσμοθεωρία του για την τέχνη. Μαζί με τους Ντισάν και Φρανσουά Πικάμπια, θα ηγηθεί του κινήματος του Ντανταϊσμού.
Ακολουθεί η έκδοση ενός μοναδικού τεύχους της επιθεώρησης New York Dada το 1920. Στην ουσία, ο ντανταϊσμός απαιτούσε αυθορμητισμό στην έκφραση, ενώ ο σουρεαλισμός στεκόταν ενάντια στην λογική σκέψη που κυριαρχούσε στην λογοτεχνία, το καλλιτεχνικό κίνημα και κατ' επέκταση σε ολόκληρη την κοινωνία, ιδέες τις οποίες ασπάστηκε πλήρως.
Η μύηση του στα ανωτέρω ρεύματα, διαμόρφωσαν και την γνωστή του πεποίθηση, ότι αυτό που έχει αξία είναι η ιδέα-κίνητρο για την δημιουργία ενός έργου τέχνης και όχι το έργο αυτό καθεαυτό. Ωστόσο, η Νέα Υόρκη θα αποδειχθεί αφιλόξενη για τον ντανταϊσμό, γι αυτό, το 1921, θα μετακομίσει στο Παρίσι.
Η περίοδος που ακολουθεί είναι ίσως η πιο δημιουργική για τον Μαν Ραίη, ο οποίος συνεχίζει να ασχολείται με τη φωτογραφία διαμορφώνοντας ένα ιδιαίτερο ύφος αλλά και μια προσωπική τεχνική.
Πολύ σύντομα, χρησιμοποιεί τις αποκαλούμενες Ραιη-γραφίες (rayographies) φωτογραφίες που παράγονται τοποθετώντας αντικείμενα πάνω σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια και στη συνέχεια εκθέτοντας τις σε φως. Η τεχνική αυτή στην πραγματικότητα ήταν ήδη γνωστή, ωστόσο ο Μαν Ραίη την υϊοθέτησε. Το 1925 συμμετέχει μαζί με τους Μαξ Ερνστ, Χουάν Μιρό, Πάμπλο Πικάσσο και Ζαν Αρπ στην πρώτη υπερρεαλιστική έκθεση που πραγματοποιείται στο Παρίσι. Την δεκαετία του 1930 ο Μαν Ραίη επινοεί μαζί με τη βοηθό του Lee Miller την μέθοδο που καλείται solarization και ουσιαστικά αποτελεί το φαινόμενο Sabatier στη διαδικασία της φωτογραφικής εκτύπωσης.
Παράλληλα με τις υπερρεαλιστικές φωτογραφίες του, το έργο του Μαν Ραίη περιλαμβάνει και μια πληθώρα πορτρέτων, συμπεριλαμβανομένων και γνωστών καλλιτεχνών όπως του Ζαν Κοκτώ, του Ανρί Ματίς καθώς και των υπερρεαλιστών Αντρέ Μπρετόν, Τριστάν Τζαρά, Μαρσέλ Ντυσάν, Μαξ Ερνστ και άλλων.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του επέστρεψε στις Ηνωμένες πολιτείες όπου έζησε στην Καλιφόρνια. Πέθανε το 1976 στην Γαλλία.
----------------------------------------------------------------------------
To Σουρεαλιστικό Σινεμά του Man Ray της Ισμήνης Δασκαρόλη
Πρόκειται για έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους της γαλλικής Avant Garde του 1920 και 1930. Μία σημαντική προσωπικότητα του Dada και του παιδιού του, του σουρεαλισμού και των κινημάτων του. Tα έργα του απλώνονται σε διάφορα μέσα, συμπεριλαμβανομένου του κινηματογράφου. Υπήρξε κύριος εκπρόσωπος του Cinema Pur, δηλαδή του "καθαρού σινεμά", που απέρριπτε τις αστικές- bourgeois έννοιες χαρακτήρων, χώρου-χρόνου και θέματος. Παρακάτω παρουσιάζουμε τέσσερα εμβληματικά έργα του Man Ray, που δημιούργησε την δεκαετία του 20'.
Le Retour à la Raison
Ολοκληρώθηκε το 1923, ο τίτλος σημαίνει "Επιστροφή στην Λογική" και πρόκειται για μία κινητική προέκταση των φωτογραφικών έργων του καλλιτέχνη. Πολλές από τις εικόνες στο έργο είναι ζωντανά φωτογράμματα, μία τεχνική στην οποία αδιαφανή ή ημιδιαφανή αντικείμενα τοποθετούνται πάνω σε μφωτογραφικό χαρτί και εκτίθενται στο φως. Η συγκεκριμένη τεχνική είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η φωτογραφία, αλλά ο Man Ray είχε μία ιδιαίτερη κλήση στην αυτοπροβολή και τα ονόμασε ακτινογραφήματα (rayographs). Για το συγκεκριμένο έργο, ο Ray χρησιμοποίησε υλικά που απλώνονται όπως το αλάτι, το πιπέρι και οι καρφίτσες, πάνω στο φωτογραφικό χαρτί. Επίσης σε συνδυασμό κινηματογράφησε αποσπασματικό υλικό από καρουζέλ του Λούνα Παρκ και άλλα θέματα, μεταξύ αυτών και το γυμνό κορμί του μοντέλου και συντρόφου του, της περίφημης Kiki de Mont parnasse.
Emak-Bakia (1926)
To δεκαεξάλεπτο " Emak-Bakia" εμπεριέχει κάποιες από τις ίδιες εικόνες και τεχνικές που υπάρχουν και στο "Le Retour à la Raison", συμπεριλαμβανομένων των ακτινογραφημάτων και του διπλού και αρνητικού υλικού. Αυτήν την φορά, όμως οι ζωντανές καταγραφές του είναι πιο πειραματικές, με ονειρικές παραμορφώσεις και στραβές οπτικές γωνίες. Το αποτέλεσμα είναι σουρεαλιστικό.
"Προς απάντηση στους κριτικούς, που επιθυμούν να στέκονται στα προτερήματα και τα ελαττώματα του φιλμ," έγραψε ο ίδιος στις σημειώσεις του προγράμματος όπου έπαιξε το έργο, "μπορεί κανείς απλά να απαντήσει με το να μεταφράσει τον τίτλο 'Emak-Bakia', μία παλιά Βασκική έκφραση που επιλέχτηκε επειδή ακούγεται ωραία και σημαίνει "Παρατήστε μας."
L'Etoile de Mer (1928)
Το L'Etoile de Mer (Το Αστέρι της Θάλασσας) προέκυψε από τη συνεργασία του Man Ray με τον σουρεαλιστή ποιητή Robert Desnos. Παίζει η Kiki de Montparnasse (Alice Prin) και ο Andre de la Riviere. Οι παραμορφωμένες και μη εστιασμένες εικόνες δημιουργήθηκαν με την χρήση του αντικατοπτρισμού καθρεφτών και τζαμιού. Το έργο είναι πιο ερωτικό από τα προηγούμενα έργα του Ray. Ο Donald Faulkner γράφει: Στο κύμα μοντερνισμού του πειραματικού σινεμά του 1920, το L'Etoile de Mer πρόκειται για μία διεστραμμένη στιγμή χάρης, μία υπόδειξη πως το σινεμά πήγε πιο μακριά στην μεγάλη του βουβή δεκαετία, απ'όσο θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν οι περισσότεροι κινηματογραφιστές σήμερα.
Το έργο του σουρεαλιστή φωτογράφου Man Ray συγχέει λέξεις με εικόνες (οι υπότιτλοι είναι από ένα χαμένο έργο του ποιητή Robert Desnos) για να μας κάνει ψυχολογικούς μάρτυρες, κατά έναν τρόπο ηδονοβλεψίες, σε μία σεξουαλική συνάντηση. Ένας χαρακτήρας καλεί μία γυναίκα που πουλάει εφημερίδες. Εκείνη γδύνεται για αυτόν, αλλά μετά αυτός φαίνεται να έχει φύγει. Λιγότερο γοητευμένος από εκείνη και περισσότερο εστιασμένος στο βαρίδι που χρησιμοποιεί για να κρατάει τις εφημερίδες της από το να τις πάρει ο άνεμος, ο άνδρας στοργικά εξερευνά τις οπτικές που γεννά το βαρίδι της, έναν αστερία σε έναν γυάλινο σωλήνα. Καθώς ο άνδρας παρατηρεί τον αστερία αντιλαμβανόμαστε μέσα από το βλέμμα του αλληγορίες πάνω στο σινεμά αλλά και την όραση την ίδια, με λυρικές λήψεις παραμορφωμένης αντίληψης που υπονοούν παραισθησιογόνα, σχεδόν αυνανιστική σεξουαλικότητα.
Les Mystères du Château de Dé (1929)
Η μεγαλύτερη σε διάρκεια ταινία του Man Ray (η παρακάτω εκδοχή έχει συντομευθεί κατά εφτά λεπτά), το Les Mystères du Château de Dé, ακολουθεί ένα ζευγάρι ταξιδιωτών σε μία διαδρομή από το Παρίσι στην Villa Noailles της Hyères, όπου υπάρχει ένας τριγωνικός, κυβιστικός κήπος σχεδιασμένος από τον Gabriel Geuvrikain. "Δημιουργημένο ως ένα αρχιτεκτονικό τεκμήριο και εμπνευσμένο από την ποίηση του Mallarmé," γράφει η Kim Knowles στο "A Cinematic Artist: The Films of Man Ray". Το "Les Mystères du Château de Dé" είναι το έργο όπου ο Man Ray δείχνει ξεκάθαρα την διεπιστημονική του τάση, ιδιαίτερα στην αναφορά του στο ποίημα του Stéphane Mallarmé "Un coup de dés jamais n'abolira le hasard."
Πηγή: Εξώστης free press - Αφιέρωμα | To Σουρεαλιστικό Σινεμά του Man Ray (exostispress.gr)
Picasso and Dora Maar, far right; artist Man Ray is seated on the step below, in a photograph from 1937.
