Βαρβάρα Στεπάνοβα (1894-1958) Varvara Stepanova

Η Βαρβάρα Φιοντόροβνα Στεπάνοβα ήταν Ρωσίδα καλλιτέχνιδα και εκπρόσωπος του καλλιτεχνικού ρεύματος της Ρωσικής πρωτοπορίας που ασχολήθηκε μεταξύ άλλων με τη ζωγραφική, τη γραφιστική και την τυπογραφία, ενώ συνέδεσε το όνομά της με το κίνημα του κονστρουκτιβισμού. Ήταν σύζυγος και συνεργάτιδα του καλλιτέχνη Αλεξάντερ Ροντσένκο.

Γεννήθηκε το 1894 στο Κάουνας της Λιθουανίας, το οποίο τότε υπαγόταν στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Προερχόμενη από φτωχή οικογένεια παντρεύτηκε σε νεαρή ηλικία έναν εύπορο αρχιτέκτονα με τον οποίο χώρισε μετά από μικρό χρονικό διάστημα. Το 1910 εισήχθη στη Σχολή Καλών Τεχνών του Καζάν όπου γνωρίστηκε με τον, μετέπειτα δεύτερο σύζυγό της, Αλεξάντερ Ροντσένκο και το 1913 μετέβη στη Μόσχα όπου συνέχισε τις σπουδές της στη Σχολή Καλών Τεχνών Στρόγκανοφ ή κατά άλλη εκδοχή στο εργαστήριο του Κονσταντίν Γιουόν. Το 1916 ξεκίνησε τη συμβίωσή της με τον Ροντσένκο, με τον οποίο παντρεύτηκε μόλις το 1942.
Μετά το ξέσπασμα της Οκτωβριανής επανάστασης η Στεπάνοβα συγκαταλέχθηκε στους καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν με τον νεοπαγή κρατικό μηχανισμό της Σοβιετικής Ένωσης. Διετέλεσε αρχικά μέλος του τομέα εικαστικών τεχνών του Υπουργείου Παιδείας, στη συνέχεια μεταπήδησε στο Ινστιτούτο Καλλιτεχνικής Παιδείας και αργότερα υπήρξε καθηγήτρια των Ανωτέρων Κρατικών Καλλιτεχνικών και Τεχνικών Εργαστηρίων (ρωσ: ВХУТЕМАС).
Παράλληλα εργάστηκε ως σχεδιάστρια βιβλίων και ως σχεδιάστρια υφαντών στο Πρώτο Κρατικό Εργοστάσιο Εκτύπωσης Υφαντών της Μόσχας, ενώ συνεργάστηκε ως γραφίστρια και τυπογράφος με διάφορα σοβιετικά περιοδικά όπως το ΛΕΦ, το Νόβι ΛΕΦ, η Οικοδόμηση της ΕΣΣΔ κ.ά. Επίσης το 1922 ανέλαβε το σκηνογραφικό και ενδυματολογικό κομμάτι της θεατρικής παράστασης Ο Θάνατος του Ταρέλκιν, ενώ τα επόμενα χρόνια ασχολήθηκε εντονότερα με τη ζωγραφική. Είχε αρκετές συμμετοχές σε εκθέσεις της Ρωσικής πρωτοπορίας από τις οποίες ξεχωρίζουν η Ε΄ και Ι΄ Κρατικές Εκθέσεις καθώς και η ιστορική κονστρουκτιβιστική έκθεση “5 × 5 = 25” ενώ συνδέθηκε με καλλιτέχνες όπως οι Ελ Λισίτσκι, Γκούσταβ Κλούτσις, Σεργκέι Αϊζενστάιν, Ντιέγκο Ριβέρα κ.ά. Τα επόμενα χρόνια έπεσε σε δυσμένεια εξαιτίας της κρατικής επιβολής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στις Τέχνες. Πέθανε στη Μόσχα τον Μάιο του 1958 λίγο καιρό μετά την επίσημη αποκατάστασή της ως μέλος της Ένωσης Καλλιτεχνών της ΕΣΣΔ.
Μέσα από το έργο της η Στεπάνοβα αναδείχτηκε σε σημαντική μορφή του κονστρουκτιβισμού. Δημιουργίες της βρίσκονται σε διάφορα μουσεία και ιδρύματα ανά την υφήλιο όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης κλπ.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια