Άνατολ Λίτβακ (1902-1974)

Ο Ανατόλ Λίτβακ γεννήθηκε στις 21 Μαΐου 1902 στο Κίεβο, γόνος εβραϊκής οικογένειας. Όταν ήταν 5 ετών, η οικογένεια μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη, την πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Έφηβος ακόμη, πήρε μαθήματα υποκριτικής και άρχισε την καριέρα του ως ηθοποιός στην ΕΣΣΔ πριν γίνει βοηθός σκηνοθέτης το 1923 στα Nordkino Studios του Λένινγκραντ σε 9 ταινίες του βωβού κινηματογράφου στη δεκαετία του 1920. Για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους, και ειδικά επειδή τα ρωσικά θέατρα εθνικοποιήθηκαν από τη σοβιετική κυβέρνηση τη δεκαετία του 1920, έφυγε από τη Ρωσία για το Βερολίνο το 1925. Εκεί, έκανε το μοντάζ της ταινίας Δρόμος χωρίς χαρά του Γκέοργκ Βίλχελμ Παμπστ (1925) και στη συνέχεια εργάστηκε και πάλι ως βοηθός σκηνοθέτη και σκηνοθέτης αρκετών γερμανικών παραγωγών.
Εβραϊκής καταγωγής, αντιμέτωπος με την άνοδο του ναζισμού, έφυγε από τη Γερμανία στα μέσα της δεκαετίας του 1930 και πήγε στην Αγγλία και έπειτα στη Γαλλία, όπου γνωρίστηκε με τον Ζοζέφ Κεσέλ και σκηνοθέτησε την ταινία L'Équipage (1935), βασισμένη σε μυθιστόρημα του τελευταίου. Το 1936 σκηνοθέτησε το Μάγιερλινκ με την Ντανιέλ Νταριέ και τον Σαρλ Μπουαγιέ, ένα αισθηματικό δράμα που περιγράφει τη σχέση του Αρχιδούκα Ροδόλφου, πρίγκιπα της Αυστρίας και της ερωμένης του Μαρία Βετσέρα. Η ταινία έγινε πολύ μεγάλη διεθνής επιτυχία και τον καθιέρωσε σαν διεθνούς φήμης σκηνοθέτη και παραγωγό.
Το 1936, ο Λίτβακ μετακόμισε στο Χόλυγουντ και πήρε την αμερικανική εθνικότητα. Ξεκίνησε την καριέρα του στις Ηνωμένες Πολιτείες με την εταιρεία Warner Brothers για την οποία σκηνοθέτησε την κωμωδία Τοβάριτς (Tovarich), μια ταινία που βασίστηκε σε έργο του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα Ζακ Ντεβάλ, με πρωταγωνιστή τον Σαρλ Μπουαγιέ. Επίσης σκηνοθέτησε την αστυνομική κωμωδία Μεγαλοφυής παράφρων (The Amazing Dr. Clitterhouse), ένας από τους σεναριογράφους της οποίας ήταν ο Τζον Χιούστον.
Το 1939, σκηνοθέτησε μία από τις πρώτες ταινίες κατά του Χίτλερ που γυρίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες: Οι εξομολογήσεις ενός Ναζί κατασκόπου (Confessions of a Nazi Spy). Η ταινία βασίζεται στην πραγματική ιστορία ενός πράκτορα του FBI που κατάφερε να διαλύσει έναν γερμανικό δίκτυο κατασκοπείας. Η κυκλοφορία της ταινίας προκάλεσε αντιδράσεις και ένας κινηματογράφος πυρπολήθηκε από συμμορία ναζιστών. Το 1940, το Όλα, και τον ουρανό ακόμα! έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης Φωτογραφίας.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ανατόλ Λίτβακ σκηνοθέτησε με τον Φρανκ Κάπρα, μεταξύ 1942 και 1945, τρεις από τις επτά ταινίες της σειράς Why We Fight (Γιατί Πολεμάμε) που ανέθεσε η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, προοριζόμενες για Αμερικανούς στρατιώτες πριν την αναχώρηση για τη Γαλλία, η οποία θεωρείται αριστούργημα προπαγάνδας. Το 1942, η πρώτη ταινία Prelude to War κέρδισε Όσκαρ στην κατηγορία «ντοκιμαντέρ».
Μετά τον πόλεμο, ο Λίτβακ σκηνοθέτησε το φιλμ νουάρ The Long Night, ένα ριμέικ της ταινίας Ξημερώνει στην οποία ο Χένρι Φόντα πρωταγωνίστησε στον ρόλο που αρχικά έπαιξε ο Ζαν Γκαμπέν. Στη συνέχεια, ο Λίτβακ σκηνοθέτησε δύο από τις πιο διάσημες ταινίες του: Στον Ίσκιο του Δολοφόνου με τον Μπαρτ Λάνκαστερ και τη Μπάρμπαρα Στάνγουικ και Ο λάκκος με τα φίδια, είχε υποψηφιότητα για έξι βραβεία Όσκαρ,[16] με την Ολίβια Ντε Χάβιλαντ στο ρόλο μιας γυναίκας κλεισμένης σε ψυχιατρική κλινική. Και οι δύο ταινίες ήταν μεγάλες εμπορικές επιτυχίες.
Οι αναμνήσεις του παρελθόντος βρίσκονται σε πολλές από τις τελευταίες του ταινίες, οι οποίες ασχολούνται με την αναζήτηση ταυτότητας, τη ρωσική επανάσταση, την εξέγερση, την καταστολή, τον ναζισμό και των οποίων η δράση βρίσκεται στην Ευρώπη. Σ' αυτό το πνεύμα, μπορούμε να αναφέρουμε την κατασκοπική ταινία Decision Before Dawn (1951), Κίτρινο διαβατήριο (Un acte d'amour) με τον Κερκ Ντάγκλας (1953), Αναστασία με τον Γιούλ Μπρίνερ και την Ίνγκριντ Μπέργκμαν, η οποία έλαβε Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της (1956), (The Journey)Το Ταξίδι με την Ντέμπορα Κερ και τον Γιουλ Μπρίνερ (1959) στο οποίο μια ομάδα Δυτικών προσπαθεί να εγκαταλείψει την Ουγγαρία μετά την κίνηση της Σοβιετικής Ένωσης για να συντρίψει την Ουγγρική Επανάσταση του 1956 και τέλος Η Νύχτα των στρατηγών, με τον Ομάρ Σαρίφ και τον Πήτερ Ο' Τουλ (1967) μια αστυνομική ταινία που διαδραματίζεται στην κατακτημένη από τους Γερμανούς Βαρσοβία το 1942, βασισμένη πάλι σε μυθιστόρημα του Ζοζέφ Κεσέλ.
Στη συνέχεια, σκηνοθέτησε τρεις ταινίες στη Γαλλία: μια ρομαντική κωμωδία βασισμένη στο μυθιστόρημα της Φρανσουάζ Σαγκάν Σας αρέσει ο Μπραμς, Αντίο για πάντα (Goodbye Again) με τους Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Υβ Μοντάν και Άντονι Πέρκινς (1961), και δύο θρίλερ, Μεσάνυχτα παρά πέντε (Le Couteau dans la plaie) με τον Άντονι Πέρκινς και τη Σοφία Λόρεν (1962) και The Lady in the Car with Glasses and a Gun, μεταφορά στην οθόνη ενός μυθιστορήματος του Σεμπαστιάν Ζαπριζό με πρωταγωνιστές την Σαμάνθα Έγγαρ και τον Όλιβερ Ριντ (1970). Αυτή ήταν η τελευταία του ταινία. Πέθανε στο Νεϊγί-συρ-Σεν στις 15 Δεκεμβρίου 1974.
Ήταν παντρεμένος με την Αμερικανίδα ηθοποιό Μίριαμ Χόπκινς από το 1937 έως το 1939, πριν παντρευτεί σε δεύτερο γάμο την Γαλλίδα μοντέλο Σοφί Στερ, που παρέμεινε η σύντροφός του μέχρι το θάνατό του.

Πηγή: Ανατόλ Λίτβακ - Βικιπαίδεια (wikipedia.org) 

Φιλμογραφία

Πηγή: Anatole Litvak - IMDb 

PAULETTE GODDARD & ANATOLE LITVAK

Miriam Hopkins with her ex-husband Anatole Litvak on December 25, 1939. Library of Congress image.

Anatole Litvak, Olivia de Havilland and John Garfield at Ciro´s restaurant in February, 1940.